фигыль

Ответ от Вахит Шавалиев[гуру]
Шарт фигыль, аның мәгънәсе, төрләнеше һәм җөмләдә кулланылышы.
1. фигыльнең башлангыч формасы? (тамыр нигезле, ясалма нигезле, тезмә нигезле фигыльләр)
2. Шарт фигыль фигыльнең башлангыч формасына –са, -сә кушымчасы ялганып ясала. (Бар-са, укы-са, кил-сә, җырла-са, укып кил-сә)
3.Шарт фигыльнең лексик мәгънәсе:
Шарт фигыль икенче бер фигыльдән аңлашылган эш яки хәлнең үтәлү-үтәлмәвенә шарт булган эш-хәлне белдерә. Нишләсә? Нишләмәсә? сорауларына җавап булып килә.
(барса алып кайтам, укыса сөйли, килсә бирер)
4. Шарт фигыльнең морфологик билгеләре:
- юнәлеш;
- барлык-юклык формасы;
- зат-сан формасы
Барлык формасы – эш яки хәлнең үтәлүенә шарт булган эш-хәлне белдерә.
Юклык формасы - эш яки хәлнең үтәлмәвенә шарт булган эш-хәлне белдерә. Махсус кушымча белән белдерелә:
- ма
- мә
(кайтса-кайтмаса, күчерсә-күчермәсә, тыңласа-тыңламаса)
Зат-сан формасы
Шарт фигыль зат-сан белән төрләнә һәм кыска кушымчалар ала
Берлек Күплек
I зат җырласа-м җырласа-к
II зат җырласа-ң җырласа-гыз
III зат җырласа җырласа-лар
5. Шарт фигыль, да, дә; та, тә кисәкчәсе белән килеп, шарты булып та, көтелгән эшнең киресе булуын күрсәтә һәм кире шарт фигыль ясала. Сораулары нишләсә дә? нишләмәсә дә?
(барса да, килсә дә)