перевод на белорусский

Ответ от Beauty girl[активный]
Тэма Вялікай Айчыннай вайны стала на доўгія гады адной з галоўных тэм літаратуры XX стагоддзі. Чыннікаў таму шмат. Гэтае і ўсведамленне тых нічым незаменных страт, якія прынесла вайна, і вастрыня маральных калізій, якія магчымыя толькі ў экстрэмальнай сітуацыі (а падзеі вайны — гэта менавіта такія падзеі), і тое, што з савецкай літаратуры надоўга было выгнана ўсякае праўдзівае слова аб сучаснасці. Тэма вайны заставалася сітавінай адзіным астраўком сапраўднасці ў струмені надуманай, фальшывай прозы, дзе ўсе канфлікты, паводле ўказанняў “звыш”, павінны былі адлюстроўваць дужанне добрага з лепшым. Але і праўда аб вайне прабівалася нялёгка, нешта мяшала сказаць яе да канца.
Сёння ясна, што немагчыма зразумець падзеі тых гадоў, чалавечыя характары, калі не ўлічваць, што 1941-му году папярэднічалі страшны 1929-й год — год “вялікага пералому”, калі за ліквідацыяй “кулацтва як класа” не заўважылі, як ліквідавана было ўсё лепшае ў сялянстве, — і, можа быць, яшчэ больш страшны 1937-й год.
Адной з першых спроб сказаць праўду аб вайне стала аповесць У. Быкава “Знак бяды”. Аповесць гэтая стала этапнай у творчасці беларускага пісьменніка. Ёй папярэднічалі яго твора аб вайне: “Абеліск”, “Сотникау”, “Дажыць досвета” і іншыя. Пасля “Знака бяды” творчасць пісьменніка здабывае новае дыханне, паглыбляецца ў гістарызм, першым чынам у такіх творах, як “У смузе”, “Аблава”.
У цэнтры аповесці “Знак бяды” — чалавек на вайне. Не заўсёды чалавек ідзе на вайну, яна сама парый прыходзіць у яго хата, як гэта здарылася з двума беларускімі старымі, сялянамі Сцепанідай і Петроком Багацька. Сяліба, на якім яны жывуць, акупаваны. У сядзібу з'яўляюцца паліцаі, а за імі — і фашысты. Яны не паказаныя Ў. Быкавым жорсткімі і зверствующими, проста яны прыходзяць у чужую хату і размяшчаюцца тамака як гаспадары, вынікаючы ідэі свайго фюрэра, што ўсякі, хто не арыец, — не чалавек, у яго хаце можна ўчыніць поўны разор, а саміх насельнікаў хаты — успрымаць як працоўнай скаціну. І таму так нечакана іх тое, што Сцепаніда не гатовая падпарадкавацца ім беспрекослсвно. Не дазволіць сябе зневажаць — вось выток супраціву гэтай немаладой жанчыны ў такой драматычнай сітуацыі. Сцепаніда — моцны характар. Чалавечая вартасць — вось галоўнае, што рухае яе ўчынкамі. “За сваё цяжкае жыццё яна ўсёткі спазнала праўду і па драбках здабыла свая чалавечая вартасць. А той, хто аднойчы адчуў сябе чалавекам, ніколі ўжо не стане скатом”, — так піша Ў. Быкаў аб сваёй гераіні. Пры гэтым пісьменнік не проста малюе нам гэты характар, — ён разважае аб вытоках яго фармавання. Задумляючыся над сэнсам назову аповесці, успамінаеш радкі з верша А. Твардоўскага, напісанага ў 1945 году: “Перад вайной, як быццам у знак бяды... ” Тое, што дзеялася яшчэ да вайны ў вёсцы, стала тым “знакам беды”, аб якім кажа Быкаў.
Сцепаніда Богатько, якая “шэсць гадоў, не шкадуючы сябе, надрывалася ў наймітках”, паверыла ў новае жыццё, адной з першых запісалася ў калгас — нездарма яе завуць сельскай актывісткай. Але неўзабаве яна зразумела, што няма той праўды, якую яна шукала і чакала, у гэтым новым жыцці. Асцерагаючыся падазроны ў патолі класаваму ворагу, менавіта яна, Сцепаніда, кідае гнеўныя словы незнаёмаму мужчыну ў чорнай скуранцы: “А справядлівасць не патрэбна? Вы, разумныя людзі, няўжо не бачыце, што робіцца? ” Не раз яшчэ спрабуе ўмяшацца Сцепаніда ў ход справы, заступіцца за арыштаванага па ілжывым даносе Лявона, адправіць Петрока ў Менск з прашэннем да самога старшыне ЦВК. І кожны раз яе супраціў няпраўдзе наторкаецца на глухую сцяну. Сцепаніда знаходзіць магчымасць захаваць сябе, сваё ўнутранае пачуццё справядлівасці, адысці ад таго, што дзеецца вакол: “Рабіце што жадаеце. Але без мяне”.